Mao's Grote Sprong Voorwaarts was een hel

MAO'S GROTE SPRONG VOORWAARTS WAS EEN HEL

Geplaatst op 26 mei 2011 door redactie

Met de 'Grote sprong voorwaarts' tekende Mao het doodvonnis van 45 miljoen mensen, aldus Frank Dikötter in Mao's massamoord.

Frank Dikötter beschrijft aan de hand van nieuw archiefonderzoek de hel waarin Mao zijn land deed belanden tussen 1958 en 1962. De auteur van 'Mao's massamoord' is aanstaande maandagavond 30 mei te gast in een Extra Historisch Café in Amsterdam. Het boek is genomineerd voor de BBC Samuel Johnson Prize.

Over het boek Mao's massamoord
Mao wilde zijn land de status van een wereldmacht bezorgen en zo tegelijkertijd de kracht van het communisme aantonen. Frank Dikötter laat in zijn boek Mao's massamoord echter zien hoe Mao China met 'De Grote Sprong Voorwaarts' een gigantische en rampzalige stap in de tegengestelde richting liet maken. China werd niet alleen het toneel van een van de dodelijkste massamoorden in de menselijke geschiedenis, maar het bewind van Mao veroorzaakte ook nog 's werelds grootste verwoesting van huizen, theaters andere gebouwen. Meer dan 45 miljoen mensen werden zo afgebeuld, uitgehongerd of gemarteld dat de dood erop volgde. Ongeveer een derde van alle huizen werden tot puin gereduceerd en er werd roofbouw op het land gepleegd in de maniakale jacht naar staal en andere industriële benodigdheden. Deze sloop was niet alleen catastrofaal voor de economie en cultuur, maar ook voor het milieu.

Frank Dikötter brengt de wrede intriges in de achterkamertjes van de macht en de alledaagse ervaringen van de gewone bevolking samen. Op deze manier geeft hij de doden en de mensen die monddood zijn gemaakt eindelijk een stem. Dit baanbrekende en gezaghebbende verslag, uitputtend gedocumenteerd en meesterlijk geschreven, zal de kijk op de geschiedenis van de Volksrepubliek China definitief veranderen.

Over de auteur
Frank Dikötter is in 1961 in Nederland geboren, groeide op in Zwitserland en studeerde Russisch en geschiedenis in Genève. Momenteel is hij hoogleraar Humanistiek aan de Universiteit van Hong Kong en hoogleraar Moderne Chinese geschiedenis aan de Universiteit van London. Hij is een pionier in het gebruik van archiefbronnen en heeft al zeven boeken gepubliceerd over het moderne China. Deze boeken hebben de manier waarop historici naar China kijken volledig veranderd. Frank Dikötter is getrouwd en woont in Hong Kong.

Extra Historisch Café op 30 mei
Het Historisch Café organiseert in samenwerking met uitgeverij UnieboekSpectrum een Extra Historisch Café vanwege het verschijnen van Mao's massamoord. De geschiedenis van China's grootste drama, 1958-1962 van Frank Dikötter. Deze Nederlandse vertaling van Mao's Great Famine. The History of China's Most Devastating Catastrophe, 1958-1962 verscheen deze maand. Mao's Grote Sprong Voorwaarts kostte tussen 1958 en 1962 zo'n 45 miljoen Chinezen het leven, becijfert Frank Dikötter in Mao's massamoord. Dit aantal is misschien niet nieuw, maar wel het gedegen onderzoek waarop Dikötter dit baseert. Hij kreeg toegang tot tal van recentelijk geopende Chinese archieven, zowel op lokaal als op provinciaal en landelijk niveau. Mao's massamoord is een aangrijpend verslag van een van de donkerste perioden uit China's geschiedenis, die in het Westen vreemd genoeg altijd een stuk minder aandacht heeft getrokken dan de misdaden van bijvoorbeeld Stalin of Hitler - maar aan de omvang van de catastrofe geeft dat niet gelegen. Hoe kon een ramp van deze omvang plaatsvinden? Na een interview met Dikötter over de hoofdlijnen van Mao's massamoord gaan we in een gesprek met hem en Stefan Landsberger de diepte in.
Stefan Landsberger (1955) is verbonden aan het Leiden Institute for Area Studies (LIAS) van de Universiteit Leiden, met als specialisatie het moderne China. Zijn grote collectie Chinese propagandaposters is te bezichtigen op chineseposters.net.

Het Extra Historisch Café wordt gehouden in Café P96 in Amsterdam, de start is om 20.00 uur, met afsluitend een borrel om 21.30 uur.

De media over Mao's Massamoord
'Beste boek over moderne Chinese geschiedenis in jaren.'
NRC Handelsblad

'Een meesterlijke studie, een uiterst helder en meeslepend betoog.'
Vrij Nederland

'Het beste en laatste woord over de verschrikkingen van Mao. Iedere sinoloog (en ieder ander die in China is geïnteresseerd) is Frank Dikötter dank verschuldigd. En vroeger of later zullen ook de Chinezen zelf hem dankbaar zijn.'
Literary Review

'De beste en uitgebreidste studie naar een van de grootste en dodelijkste hongersnoden van de geschiedenis. Verplichte literatuur.' – Jung Chang, auteur van Mao, The Unknown Story.

Lees ook het artikel Covers van de 20e eeuw - Mao Zedong, en de biografie van Mao in het landendossier China.

Bericht geplaatst in: boekrecensie, nieuwtje, agenda

Mao Zedong

Mao Zedong of Mau Tse-toeng (Shaoshan, Hunan, 26 dec. 1893 – Peking 9 sept. 1976), Chinees revolutionair en partijleider, was afkomstig uit een familie van kleine boeren. Hij volgde een onderwijzersopleiding in Changsha, vervulde zijn militaire dienstplicht en was actief in revolutionaire studieclubs e.d. In 1918 vertrok Mao uit Hunan naar Peking, waar hij een betrekking vond als assistent aan de universiteitsbibliotheek. Hier kwam hij onder de invloed van Li Dazhao (Li Ta-tsjau), de eerste Chinese filosoof die marxist werd. In juli 1921 nam Mao deel aan de oprichtingsvergadering van de Chinese Communistische Partij (CCP) in Peking. In okt. 1921 werd hij secretaris van de CCP in Hunan, waar hij zich wijdde aan de opbouw van partij en vakbeweging. Bedreigd met arrestatie vluchtte Mao in 1923 naar Sjanghai. Op het derde congres van de CCP in 1923 werd Mao in het Centraal Comité gekozen. Bij de totstandkoming van het bondgenootschap tussen Guomindang (Kwo-min-tang) en CCP in 1924 werd hij een van de zes communistische leden van het zestien leden tellende Centrale Uitvoerende Comité van de Guomindang; hij vervulde verschillende functies in CCP en Guomindang. In 1927 schreef Mao zijn beroemd geworden Rapport over een onderzoek naar de boerenbeweging in Hunan, dat het uitgangspunt zou vormen van de ontwikkeling van zijn opvattingen over de voor China meest geschikte vorm van revolutie. In hetzelfde jaar kwam het tot een door Tjiang K'ai-sjek (Chiang Kai-shek) geforceerde breuk tussen Guomindang en CCP, waarop hij zich, na twee mislukte pogingen tot opstand in Jiangxi en Hunan, terugtrok in de Jinggangheuvels van Jianxi. Daar begon Mao een guerrilla, tezamen met de troepen van Zhu De (Tsjoe Te), die met de zijne het 4de leger van het Chinese Rode leger van Arbeiders en Boeren vormde. Vrijwel afgesneden van de officiële, in de illegaliteit verdreven leiding van de CCP, volgde Mao zijn eigen politieke weg, die hem in de daaropvolgende jaren regelmatig in conflict met de CCP-top bracht. Tussen 1930 en 1934 voerde Tjiang K'ai-sjek vijf omsingelingscampagnes tegen de communisten in Jiangxi. De laatste campagne bracht Mao zozeer in het nauw, dat besloten werd tot een uitbraak (herfst 1934). Zo begon de legendarische Lange Mars, tijdens welke Mao op een conferentie in Zunyi in jan. 1935 definitief de macht in de partij wist te veroveren. Eind 1935 bereikten de overgebleven eenheden van het Rode Leger onder Mao de noordwestelijke provincie Shaanxi, waar hij zijn hoofdkwartier in Yan'an vestigde. In deze jaren gaf Mao gestalte aan zijn politieke en militaire theorieën, bestudeerde hij het marxisme en schreef hij zijn voornaamste geschriften (Strategische problemen van de Chinese revolutie; Over de praktijk; Over de tegenstellingen; Over de nieuwe democratie). In juli 1937 kwam het opnieuw tot een bondgenootschap tussen CCP en Guomindang, nu tegen de Japanse aanvallers. Terzelfder tijd wist de CCP zijn invloed op het platteland uit te breiden door de guerrilla tegen de Japanners, terwijl in Yan'an de basis werd gelegd voor de bestuurspraktijken waarmee de CCP uiteindelijk heel China zou besturen. Na de nederlaag van Japan brak, ondanks Amerikaanse bemiddelingspogingen, de burgeroorlog opnieuw uit, die in 1949 met de overwinning van de CCP eindigde. Mao werd staatshoofd van de Volksrepubliek China (1 okt. 1949), nadat zijn machtspositie op het 7de partijcongres in 1944 geconsolideerd was. In 1949 vertrok Mao voor zijn eerste buitenlandse reis naar Moskou, waar de moeizame onderhandelingen met Stalin over Russische hulpverlening en o.a. de terugtrekking van Russische troepen uit Chinees Toerkestan, Mao sterkten in zijn gereserveerde opstelling ten opzichte van de Sovjet-Unie, die tijdens de burgeroorlog geen steun had verleend aan de CCP. De specifieke invloed van Mao in de opbouwfase van de volksrepubliek in de jaren vijftig komt het duidelijkst tot uiting in de politiek-ideologische campagnes die ten doel hadden de Chinese maatschappij en het Chinese denken om te vormen in Mao's geest. Deze culmineerde in de ‘Drie Rode Banieren’-campagne (Grote Sprong Voorwaarts) in 1958, waarbij hij, aangemoedigd door de betrekkelijk voorspoedige wijze waarop eerdere campagnes als bijv. de collectivisering van de landbouw waren verlopen, poogde China economisch sprongsgewijs vooruit te brengen. Deze politiek leidde al spoedig tot ernstige tegenslagen en politiek verzet (blijkend uit bijv. het ontslag van minister van Defensie Peng Dehuai (P'eng Te-huai) in 1958). Mao trad af als staatshoofd en werd in die functie in 1959 opgevolgd door Liu Shaoqi (Lioe Sjau-tsj'i), die aan een politiek van reconstructie en consolidatie begon. In de loop van 1959/1960 kwam het blijkbaar reeds lang broeiende conflict tussen China en de Sovjet-Unie, dat deels ideologisch van karakter was, geleidelijk aan in de openbaarheid. In 1966 startte ‘voorzitter’ Mao, die in de voorgaande jaren steeds meer aan invloed in de top van de CCP had verloren, een nieuwe grote campagne, de Grote Proletarische Culturele Revolutie, waarbij hij zich verzekerd wist van de steun van het leger onder leiding van Lin Biao (Lin Piao). Het door deze laatste samengestelde rode boekje, met citaten uit het werk van Mao, werd in deze periode het universele symbool van loyaliteit aan de ‘Grote Roerganger’. Deze campagne richtte zich tegen de leiding van de CCP, die als revisionistisch werd aangeklaagd, maar kreeg allengs een ongestuurd en chaotisch karakter, waarbij miljoenen omkwamen. Het 9de partijcongres in 1969 betekende een zekere terugkeer naar rust en orde, maar al in 1971 werd China opgeschrikt door de poging van Lin Piao, Mao's officiële opvolger sinds 1969, Mao uit te schakelen. De laatste jaren van het leven van Mao stonden in het teken van scherpe tegenstellingen tussen zakelijk ingestelde bestuurders als Zhou Enlai (Tsjow En-lai), die Mao ook tijdens de Culturele Revolutie steeds was blijven steunen, en degenen die tijdens de Culturele Revolutie onder Mao's patronage omhoog waren geschoten, zoals zijn vrouw Jiang Qing en de andere leden van de Bende van Vier. Na zijn dood werd Mao, meer dan veertig jaar partijleider en bijna dertig jaar de verpersoonlijking van zijn land, in China snel van zijn voetstuk gestoten. Behalve zijn politiek-ideologische geschriften publiceerde Mao gedichten in oude Chinese stijl. Bron: Microsoft Encarta Dossier Mao Zedong VPRO

Geschiedenis.nl

MAO'S GROTE SPRONG VOORWAARTS WAS EEN HEL

Landen

Mao Zedong

1949

Meer van deze auteur

UNESCO-Werelderfgoedstatus voor Limes in Nederland

Syrisch Nationaal Museum in Damascus heropend

Requiem van Mozart

Hanzesteden

Zeventiende eeuwse beeldhouwkunst in de Noordelijke Nederlanden