Geschiedenis.nl

 

Kops huwde Catharina Daams (1768-1805) in januari 1788. Ze kregen 6 zoons en 5 dochters. Na het overlijden van Catharina in 1805 huwde Kops opnieuw in 1807 met Helena Biljouw (1774-1855). Uit dit huwelijk werden opnieuw een groot aantal kinderen geboren: 5 zoons en 1 dochter. Drie van de vijf zoons stierven jong. 

 
De Franse en Latijnse school

Nadat de vader van Kops was overleden in december 1773 verhuisde Jan Kops met zijn stiefmoeder en zijn zuster van Amsterdam naar Haarlem. Hier volgde hij zijn opleiding aan de Franse school. Hierna ging hij naar de Latijnse school. Iets dat niet zonder slag of stoot ging aangezien zijn voogd voor hem een toekomst zag in de lakenhandel. Kops wilde echter een hogere studie volgen en daar was de Latijnse school een voorwaarde voor. Kops verdiepte zich ondertussen in de Nederlandse letterkunde en de plantkunde. 

 
De Doopsgezinde Kweekschool in Amsterdam

In december 1781 schreef Kops zich in aan de Doopsgezinde Kweekschool in Amsterdam. Deze studie had echter niet zijn voorkeur. Liever wilde hij kruidkunde en natuurlijke historie studeren, maar om pragmatische redenen (je kon er destijds weinig geld mee verdienen) moest hij dit laten varen. Doopsgezinden, zoal Kops, werden stelselmatig uitgesloten voor openbare ambten en dus zou hij in dit vakgebied geen emplooi kunnen vinden. Dit frustreerde Kops ten hoogste mate en versterkte zijn Patriotse gezindheid. Kops was echter erg nieuwsgierig aangelegd wat er onder meer voor zorgde dat hij naast de Doopsgezinde Kweekschool ook colleges volgde in de natuurkunde aan het Amsterdamse Athenaeum Illustre. 

 
Examen

In april 1787 deed Kops examen aan de Doopsgezinde Kweekschool en deed hij zijn intrede als doopsgezind predikant in Leiden. Hierna schreef hij zich in aan de universiteit Leiden en begon daar colleges te volgen. In zijn vrije tijd hield hij zich bezig met de letterkunde. Zo werd hij actief in het bestuur van een letterkundig genootschap met als naam: ‘Kunst wordt door Arbeid verkregen’. 

 
De Flora Batava

Een grote tegenslag in de carrière van Kops was het feit dat hij in 1792 werd genegeerd als predikant voor de doopgezinde gemeente in Haarlem. Ook in Amsterdam werd hij voor deze functie overgeslagen. Kops was hier verbolgen over en zocht afleiding in de plantkunde. Door zijn studie in deze verscheen van zijn hand in 1880 het eerste deel van de Flora Batava. Ook zorgde zijn onvrede over de bestaande politieke verhoudingen ervoor dat hij na de Bataafse omwenteling een korte tijd politiek actief werd. Van 1795 tot 1796 was hij lid en voorzitter van het Leids stadsbestuur. 

 
De Commissie van Superintendentie over het Onderzoek der Duinen

Kops richtte zich ondertussen op de landbouwkunde. Hij onderzocht of de duinstreek konden worden benut als landbouwgrond. Hij richtte zich daarom met enkele andere deskundigen tot het Provinciaal Bestuur van Holland waarin hij voorstelde om te onderzoeken of de duinstreek ontginbaar was. Kops had in deze succes. In september 1796 werd de Commissie van Superintendentie over het Onderzoek der Duinen ingesteld. Kops werd van deze commissie secretaris. Het onderzoek van deze commissie werd vastgelegd in het rapport Tegenwoordige staat der duinen van het voormaalig gewest Holland. 

 
Hoofd landbouw Binnenlandse Zaken

Kops maakte als landbouwkundige naam met het rapport. Het gevolg hiervan was dat hij in juni 1800 werd benoemd als hoofd landbouw op het departement van Binnenlandse Zaken. Het gevolg hiervan was dat hij dezelfde maand nog verhuisde van Leiden naar Den Haag. Hij bleef in functie tot 1815. 

Het Kabinet van Landbouw
 

In deze nieuwe functie maakte Kops onder meer een vijf maanden durende reis door Nederland om de staat van de landbouw met eigen ogen te zien en ervan te leren. Op initiatief van Kops kwam tussen 1803 en 1814 het eerste landbouwtijdschrift ten tonele met als titel: Magazijn van Vaderlandschen Landbouw. Ook was zijn initiatief om tien gewestelijke ‘commissien van Landbouw’ (adviesorganen van de overheid) op te rcihten succesvol. Hierna richtte Kops in 1808 het Kabinet van Landbouw op. Doel hiervan was de voorlichting aan boeren over landbouwwerktuigen en gereedschappen. En hier weer naast bereidde Kops een aantal landbouwwetten voor. 

Hoogleraar in Utrecht
 

In 1815 verhuisde Kops van Leiden naar Utrecht. Daar bekleedde hij aan de universiteit van de stad de nieuwe leerstoel van de landhuishoudkunde en de plantkunde. Tot 1835 zou hij hoogleraar blijven in deze tak van wetenschap. Op het einde van zijn loopbaan (Kops was 70 jaar oud toen hij met emiraat ging) blijkt dat zijn studenten hem verweten zijn kennis niet meer up-to-date te hebben: zijn botanische kennis was gedateerd en hij had niet meer het vermogen om de nieuwste ontwikkelingen op zijn vakgebied te volgen. 

 
Maatschappij tot Nut van 't Algemeen

Naast zijn werk in de ambtenarij en in de wetenschap predikte hij ook nog voor de doopsgezinde gemeente in Den Haag, Utrecht en Amsterdam. Kops hield van redevoeringen en eloquentie. Ook was Kops lid van het departement Utrecht van de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen en was hij onder meer (vanaf 1821) lid van de Maatschappij van Nederlandsche Letterkunde te Leiden. 

 
Niet voor een ieder geliefd

Het belang van Jan Kops ligt vooral gelegen in het feit dat hij de eerste landbouwambtenaar in Nederland was. De man stond bekend om zijn grote werkkracht en enorm doorzettingsvermogen. Toch was hij niet voor een ieder geliefd. Zijn onvermogen zich voor te stellen wat anderen dreef speelde hem parten. De man had weinig inlevingsvermogen. Hij had moeite met de tegenwerking die hij tijdens zijn leven ondervond. 

 

Jan Kops overleed in 1849 na een pijnlijk ziekbed op de leeftijd van 84 jaar.