VREEMD VOLK
Integratie, segregatie, autochtoon, allochtoon, xenofobie, het zijn allemaal woorden die in deze roerige tijden regelmatig opduiken in de diverse Nederlandse kranten en opiniebladen. Mede door de nationale en internationale politieke verwikkelingen, de erfenis van Pim Fortuyn en de opkomst van een nieuw soort populisme waarvan Geert Wilders de belangrijkste exponent is, is het integratiedebat weer een heet nationaal hangijzer geworden. De meeste mensen weten waarschijnlijk echter niet dat deze woorden verwijzen naar een veel oudere vreemdelingenproblematiek.
In Vreemd volk. Integratie en discriminatie in de Griekse en Romeinse wereld' tracht Nederlands snelst publicerende historicus Fik Meijer een beeld te schetsen van de omgang van de belangrijkste klassieke beschavingen met allochtonen en vreemdelingen. Hoe zagen deze mensen allochtonen? Welke invloed had de komst van en het contact met vreemden op hun eigen zelfbeeld? Hoe beoordeelden ze de voor hen wereldvreemde gebruiken en denkwijzen die andere volkeren erop nahielden? Dergelijke vragen komen in dit boek uitgebreid aan bod. Inzake de compositie heeft Meijer gekozen voor een chronologische ordening van de talrijke gegevens en wetenswaardigheden die dit boek bevat. Meijer begint dus met de oude Grieken, schakelt vervolgens over op de door Alexander de Grote gecreëerde hellenistische wereld en op de rol van Alexandrië als eerste echte kosmopolitisch getinte en mondaine wereldstad, neemt vervolgens de houding van de Romeinen ten aanzien van vreemdelingen onder de loep en sluit af met een omvangrijke verhandeling over de opkomst van het christendom. Hierbij heeft de auteur vooral oog voor de problematische relatie tussen het groeiende aantal aanhangers van deze monotheïstische godsdienst en de aanzienlijke Romeinen die (nog) niet bereid waren om hun vurig gekoesterde heidense godheden vaarwel te zeggen. Meijer laat geregeld de ouden' zelf aan het woord en maakt hierbij gebruik van goedgekozen bronfragmenten. De auteur kiest er bewust voor om het maken van directe vergelijkingen of het trekken van parallellen tussen heden en verleden achterwege te laten. Hij verantwoordt deze keuze overigens wel in het voorwoord door te benadrukken dat er geen rechtstreekse lijn van verleden naar heden loopt', een bewering die op zich wel hout snijdt. Toch is het gebrek aan scherpe analyse en diepgang de belangrijkste zwakte van dit verder doorgaans interessante boek. Het blijft toch vooral bij beschrijven. De achtergronden die bijvoorbeeld de overeenkomsten en verschillen tussen de Griekse en Romeinse omgang met vreemdelingen grotendeels bepaalden, komen maar mondjesmaat aan bod. Ondanks zijn tekortkomingen zal dit boek waarschijnlijk toch een groot lezerspubliek bereiken dat zich graag laat meevoeren in de voor ons vaak zo bekende, maar tevens wonderlijk vreemde antieke wereld.
Fik Meijer, Vreemd volk. Integratie en discriminatie in de Griekse en Romeinse wereld. Uitgeverij Athenaeum-Polak&Van Gennep, Amsterdam, 2007, 321 pagina's (inclusief bibliografie, voetnoten en register). ISBN: 9789025334277/ NUR 683.