LUGUBERE LIJKENTENTOONSTELLING
Gefascineerd door de dood? Dan is het zeker de moeite waard om de gruwelkelders van Palermo eens te bezoeken. De doden daar vertonen angstig veel overeenkomsten met zombies uit een horrorfilm.
De belangstelling voor de dood lijkt de laatste jaren alsmaar te toe te nemen. Zo keken miljoenen Nederlanders naar de media-uitvaarten van Theo van Gogh en André Hazes. De opgezette lijken in de catacomben van het Kapucijner Klooster in het Italiaanse Palermo zijn inmiddels een topattractie geworden. De lijken daar hebben wel wat weg van de opgezette lichamen van de Duitse professor annex kunstenaar Gunther von Hagen die enkele jaren geleden groot succes had met zijn reizende circus waarin hij lijken tentoonstelde.
Afbeelding rechts: Hangende priesters
De lijkententoonstellingen in het Italiaanse Palermo begonnen al zon vierhonderd jaar geleden. In 1599 besloten plaatselijke priesters de heilige monnik Silvestro van Gubbio te mummificeren zodat ze hem konden vereren na zijn dood. Al snel zag de rijkere plaatselijke bevolking hierin een mogelijkheid om hun naasten op dezelfde manier herdenken. Na het uitdrogen van de lichamen werden ze gewassen in azijn. Sommige lichamen werden gebalsemd om ervoor te zorgen dat ze hun uiterlijke kenmerken behielden. Veel mensen die als een mummie bewaard wilden blijven besloten in hun testament te schrijven welke kleren ze aan wilden na hun dood, en een enkeling vroeg zelfs of de monniken hen af toe van andere kleding konden voorzien. Op die manier werden achtduizend, deels nog in kledij gehulde, lijken geconserveerd: een huiveringwekkende collectie.
In 1881 werd de mummificatie door de Italiaanse regering verboden, hoewel er in
1920 nog een laatste lichaam werd bijgezet. Met speciale toestemming van de regering werd het lichaam van een tweejarig kind, Rosalia Lombardo, toegevoegd aan het ondergrondse dodenkabinet. Rosalia, de schone slaapster, is inmiddels één van de bekendste lijken ter wereld. (Afbeelding rechts: Rosalia Lombardo)
De hallen van de catacomben, die in de Tweede Wereldoorlog overigens voor een gedeelte zijn verwoest, zijn verdeeld in categorieën: mannen, vrouwen, kinderen, priesters, monniken en vaklui. Onder de vaklui bevinden zich onder anderen schrijvers, rechters, officieren en anderen. Een voorbeeld is kolonel Enea DiGuiliano, die nog steeds zijn achttiende-eeuwse Franse uniform draagt. Enkele lichamen zijn volledig verteerd en veranderd in skeletten, terwijl andere goed zijn gemummificeerd. Die hebben zelfs hun haar en ogen nog!
In de gruwelkelders, waar je de lijken letterlijk kunt aanraken, is de werkelijkheid van de dood nauwelijks te bevatten. In de eerste plaats spreekt uit elk bijgezet lichaam een dramatisch gebaar, waardoor de confrontatie met de doden een stuk levendiger wordt. Hoe gek dat ook klinkt. Deze gebaren zijn, in combinatie met de aanblik van half vergane lichamen, veelzeggend en voor veel mensen angstaanjagend. Zo lijkt een groot aantal lijken te schreeuwen, doordat hun onderkaak naar beneden is gezakt door de eeuwenlange invloed van de zwaartekracht.
Afgezien van een enkel kruis of een vrome tekst op de wand lijkt het trouwens alsof de lichamen nauwelijks met respect zijn neergezet, laat staan zijn onderhouden. Sommige lijken zijn op houten rekken tegen de muur bijgezet, overeind gehouden door roestige ijzerdraadjes die klungelig om halswervels of schouders zijn gefrutseld. Andere liggen op goedkope vurenhouten planken die snel van een sausje witte verf zijn voorzien, of achter haveloos kippengaas.
Afbeelding linksboven: Enea DiGuiliano
De twee monniken die in de zonnige bovenwereld de kaartjes verkopen, tegen een ouderwets lage prijs van één euro vijfentwintig, kunnen de busladingen toeristen, die popelen oog in oog te staan met de doden, allang niet meer aan. Misschien kan de opbrengst van de florerende toeristenindustrie er in de toekomst voor zorgen dat het Italiaanse spookhuis, nu de dood weer volop in de belangstelling staat, een goede opknapbeurt krijgt.
"Liggende maagden"
Catacombe dei Cappucini, Palermo
Openingstijden : Ma-Vrij 9.00-12.00 & 15.00-17.00