PAUSEN ZIJN OOK MENSEN

Geplaatst op 2 oktober 2011 door Lieke Wijnia
Pausen zijn ook mensen
Een geschiedenis van religie, macht, cultuur en politiek. De Pausen, een Geschiedenis door John Julius Norwich.

In dit boek beschrijft Norwich de geschiedenis van de Heilige Stoel, vanaf het begin tot heden. Een geschiedenis die vooral de menselijke kant van het heiligste beroep laat zien.


John Julius Norwich schreef een geschiedenis van de hoogste vertegenwoordiger van de katholieke kerk, de paus. Vanaf de allereerste, St. Petrus, tot aan de huidige, Benedictus XVI. Bij elkaar opgeteld zijn het er 264. En niet allen hebben ze gezeteld in Rome, ook in Avignon en Constantinopel. De geschiedenis die Norwich vertelt is niet alleen een geschiedenis van de hoogste positie in de katholieke kerk, maar ook een cultuur- en wereldgeschiedenis. Centraal in deze geschiedenis staat de relatie tussen de paus en de wereldlijke leiders. De keizer was machtig genoeg om de paus aan de kant te schuiven, dus ontstond er een alliantie, waarbij de keizers hun rijk als het Heilige Roomse Rijk aanduidden. De macht van de pausen groeit naarmate de geschiedenis vordert.  Ze krijgen steeds meer invloed op wereldlijke zaken, waarbij diplomatie een belangrijke rol speelt.

Bij elke paus wordt een treffend tijdsbeeld geschetst. Zo was Leo X als een telg uit de De Medici familie een ware Renaissance paus, die veel geld en aandacht besteedde aan de kunsten. De familie zetelde in Florence, en terwijl hij paus was, bleef Leo X ook heerser over deze stad. Een andere interessante episode in de verhouding tussen de kerkelijke en wereldlijke leiders is de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog. Mussolini kwam in 1922 aan de macht. Zijn aanvankelijke anti-religieuze opvattingen liet hij al snel varen. In 1927 trad hij zelfs toe tot de rooms-katholieke kerk en met het Verdrag van Lateranen (1929) wist hij het conflict tussen de Italiaanse staat en de paus over de status van Rome en het Vaticaan op te lossen.

In 1933 kwam het Vaticaan tot een pact met Duitsland, omdat paus Pius XI het communisme als een grotere bedreiging zag dan het nationaalsocialisme. In 1937 kwam het tot een breuk, omdat, zoals het Vaticaan het stelde, Duitsland vijandschap jegens het katholicisme toonde. Deze pijnlijke geschiedenis houdt Norwich feitelijk en belicht hij van alle kanten.

Paus Johannes XXIII kondigde in 1959 het Tweede Vaticaans concilie aan. Hij wilde alle bisschoppen van over de hele wereld bij elkaar brengen om te discussiëren over de positie van de kerk. Het concilie vond in 1962 plaats en de openingsbijeenkomst werd bijgewoond door 2540 afgevaardigden, waarvan nog niet eens de helft uit Europa kwam. De insteek van Johannes XXIII was dat de kerk een collegiaal karakter moest krijgen en niet langer een dictatoriaal instituut met de paus als eenling aan het hoofd moest zijn. Dit democratische karakter achtte hij noodzakelijk om de kerk klaar te stomen voor de moderne wereld. Johannes XXIII was slechts vijf jaar paus, maar in die korte tijd heeft hij de aanzet gegeven voor de kerk als modern instituut. Het is een fascinerende episode in de geschiedenis van een instituut, dat vandaag de dag nog altijd worstelt met zijn rol in een veranderende wereld.

Norwich weet een toegankelijke en goed leesbare geschiedenis te schrijven, waarin hij nu en dan zijn verbazing niet onder stoelen of banken steekt. En opmerkelijke gebeurtenissen genoeg om verrast over te zijn! Als er iets blijkt uit het dit boek is het wel dat pausen ook maar mensen zijn. Mensen met, naast hun religieuze overtuiging, een grote hang naar macht. En dan komt het geloof  soms op het tweede plan. Norwich gebruikt veel bijvoeglijke naamwoorden, maar het wordt nooit te veel van het goede. Met zijn nuchtere beschrijvingen wil hij mythes ontrafelen en lezers laten nadenken om uiteindelijk zelf een oordeel te kunnen vellen. Het is een omvangrijk boek dat ook als naslagwerk kan worden gebruikt. Want Norwich grossiert in anekdotes en details; er is niets dat hem ontgaat. En dat maakt zijn relaas van de geschiedenis van de pausen bijzonder sterk.

De Pausen, een Geschiedenis
John Julius Norwich
Uitgeverij Bert Bakker
Paperback
576 pagina's
ISBN 9789035136359
Prijs € 34.95


Meer op Geschiedenis.nl:
Het resultaat van "Paus" in de Geschiedenis.nl zoekmachine: klik hier.
Het resultaat van "Vaticaan" in de Geschiedenis.nl zoekmachine: klik hier.
Bericht geplaatst in: artikel, pas verschenen, boekrecensie